Մանկապատանեկան բասկետբոլի հիմնական խոչընդոտները

Ցանկացած մարզաձեւ չի կարող ապագա ունենալ, եթե չլինի ճիշտ ու տեղին աշխատանք այն երեխաների հետ, ովքեր առաջին քայլերն են անում սպորտում:

Հենց մանկապատանեկան սպորտն է, որի զարգացման համար մեծ պետությունները ծախսում են հսկայական գումարներ, կառուցում են համապատասխան ենթակառուցվածքներ, իսկ «պտուղները քաղում են» տարիներ անց:

Հայաստանում, ցավոք, կան բազմաթիվ խնդիրներ ոչ միայն առօրյա կյանքում, այլ նաեւ սպորտում: Մենք բասկետբոլային երկիր չենք համարվում, սակայն այս անչափ դիտարժան ու գեղեցիկ խաղի նկատմամբ հայերն անտարբեր լինել չեն կարող: Մեր երկրում շատ երեխաներ մարզվում են բասկետբոլով, մասնակցում են տարբեր առաջնությունների ու փորձում են հասնել իրենց երազանքներին:

Mediamax Sport-ն ծանոթացել է Հայաստանում մանկապատանեկան բասկետբոլի խնդիրներին, ձեռքբերումներին ու ապագայի ծրագրերին:

Պատանեկան թիմերի թվի ավելացում ու միջազգային մրցաշարերի կազմակերպում

2006 թվականից Հայաստանի բասկետբոլի ֆեդերացիան գլխավորում է Հրաչյա Ռոստոմյանը: Այդ թվականին Երեւան քաղաքի առաջնության ժամանակ մասնակցել են պատանիների 6 եւ աղջիկների 3 թիմեր:



«7 տարի է անցել, ու հիմա Երեւանի առաջնություններում մասնակցում են 11-12 պատանիների եւ 7-8 աղջիկների թիմեր: Մարզադպրոցներն իրավունք ունեն մասնակցելու միայն մեկ թիմով, բայց կան մարզադպրոցներ, որոնք պատրաստ են մի քանի թիմ ներկայացնել», - ասաց Հայաստանի բասկետբոլի ֆեդերացիայի փոխնախագահ Վահագն Հարությունյանը:

Բասկետբոլով զբաղվում են ոչ միայն Երեւանի, այլեւ մարզերի պատանիներն ու աղջիկները: Նախկինում Լոռվա մարզում թիմ կար միայն Վանաձորում, իսկ հիմա մարզադպրոցներ են գործում նաեւ Տաշիրում, Ստեփանավանում եւ Ալավերդում:

Հայաստանում բասկետբոլային մարզ համարվում է Շիրակը: Գյումրին ունի 7 խումբ, իսկ Արթիկը՝ 8, այս քաղաքները ներկայացնող մարզիկներից շատերը միշտ էլ ընդգրկվում են Հայաստանի տարբեր տարիքայինների հավաքականներում:

Բասկետբոլով պարապում են նաեւ Արարատի, Մասիսի, Մեծամորի, Էջմիածնի, Արմավիրի մարզերում եւ Արցախում:

Մարզաձեւի զարգացմանը նպաստելու ամենակարեւոր ու առաջնային նպատակներից մեկն էլ տարատեսակ մրցաշարերի անցկացումն է: Թեեւ Հայաստանի բասկետբոլի ֆեդերացիան այդ առումով այդքան էլ ակտիվ չէ, բայց այս տարվա սկզբում կազմակերպեց Արմենակ Ալաջաջյանին նվիրված միջազգային պատանեկան մրցաշար:

Վահագն Հարությունյանն ընդգծեց, որ իրենց համար շատ կարեւոր էր այդ մրցաշարը նվիրել հայկական բասկետբոլի լեգենդար ներկայացուցչին: 

Այս տարի հատուկ էին որոշել հուշամրցաշար չանցկացնել, այլ մարզիկին մեծարել նրա կենդանության օրոք: Մասնակցության հայտ կազմակերպիչները ուղարկել են բազմաթիվ երկրներ, սակայն խիտ գրաֆիկի պատճառով ոչ բոլորն են կարողացել ժամանել Երեւան:

«Մյուս տարի ակնկալում ենք, որ կմասնակցի Մոսկվայի ԲԿՄԱ-ն, որտեղ երկար տարիներ խաղացել է Ալաջաջյանը, իսկ հետո նաեւ թիմի մարզիչն է եղել: Այս տարի ելույթ ունեցան 5 թիմեր: Առաջին անգամն էր, որ մենք 13 տարեկանների մրցաշար կազմակերպեցինք, ու պարզվեց, որ այդ տարիքի շատ մրցունակ բասկետբոլիստներ ունենք»,- ընդգծեց Հարությունյանը:

6 000 երեխաներ, 18 միլիոն դրամ բյուջե ու անձրեւի պատճառով հետաձգված առաջնություններ

Բասկետբոլով մեր երկրում մարզվում են մոտավորապես 6 000 երեխաներ, իսկ պետական մարզումներն անցնում են անվճար: Չնայած Երեւանում կան ակումբներ, որոնք վճարովի խմբակներ ունեն:



«Սա արդեն մեր խնդիրը չէ, դրանք մասնավոր մարզումներ են: Իսկ պետական խմբակներում բոլոր երեխաները մարզվում են անվճար: Այս տարի մենք կազմակերպելու ենք Հայաստանի պատանիների ու աղջիկների առաջնություններ 1998-2003 թթ. ծնվածների միջեւ»,- ասաց Վահագն Հարությունյանը:

Բասկետբոլի ֆեդերացիան ՀՀ պետական բյուջեից տարեկան ստանում է 18 միլիոն դրամ. «Այս գումարը բավականացնում է միայն Եվրոպայի մեկ առաջնությունում հանդես գալու համար: Մենք ունենք հովանավորներ ու ընկերների մի խումբ, որոնք պատրաստ են գումարներ ներդնել բասկետբոլի զարգացման համար: Օրինակ` վերջերս կայացած Արմենակ Ալաջաջյանի մրցաշարի գործընկերը «Բիլայնն» էր»,- շարունակեց ֆեդերացիայի փոխնախագահը:

Հայաստանում բասկետբոլային տարին սկսվում է մարտ ամսվա կեսերից, միակ պատճառն անբարենպաստ պայմաններն են:

Դահլիճների ոչ բարվոք վիճակը թույլ չի տալիս մրցաշարեր կազմակերպել նաեւ ավելի ցուրտ եղանակներին:

«Մեր հանրապետությունում ամենալավ կառույցը Շենգավիթի մարզադպրոցն է, սակայն մի օր այն կարող է ուղղակի փլվել: Քիչ չեն եղել դեպքերը, երբ մրցաշարի ժամանակ անձրեւի պատճառով մենք ստիպած ենք եղել խաղը դադարեցնել, որովհետեւ տանիքից կաթում էր: Սպասել ենք, որ հատակը չորանա, ու նոր միայն հանդիպումը շարունակվել է»,- ընդգծեց նա:



Բասկետբոլային միջոցառումները լինում են մինչեւ օգոստոս, ապա մեկ ամիս դադար է լինում: Մրցաշարերի մյուս հատվածը մեկնարկում է սեպտեմբերի 15-ից եւ տեւում մինչեւ ձմեռ:

Հայաստանի ու Երեւանի առաջնություններից բացի անցկացվում են նաեւ մարզային առաջնություններ

Հայաստանի ու Երեւան քաղաքի առաջնություններից բացի անցկացվում են նաեւ մարզային առաջնություններ. «Երբ երեխաներին պահելու հերթն է գալիս, մենք հասկանում ենք, որ համապատասխան կացարաններ չունենք: Մեր պետությունը Հայաստանի առաջնությունների ժամանակ մեկ երեխային Երեւան քաղաքում գիշերելու համար հատկացնում է 2 000 դրամ: Մենք Երեւան քաղաքի բոլոր հանրակացարանները, հյուրանոցները ման ենք եկել, չկա մի տեղ, որ այդքան գումարով համաձայնվի ընդունել թիմերին: Մենք հավելյալ միջոցներ ենք հայթայթում, համոզում ենք տարբեր մարդկանց, որ երեխաներին տեղ հատկացնեն: Անկեղծ եմ ասում, ոչ մի երեխայի չէի ցանկանա, որ մնան նման պայմաններում, որոնք մենք ստեղծում ենք, բայց ուրիշ տարբերակ չունենք»:

Արժե նշել, որ մարզային առաջնությունների ժամանակ էլ մեր պետությունը յուրաքանչյուր երեխայի համար հատկացնում է 1 300 դրամ:

Բազմաթիվ այլ դժվարությունների հետ եւս բախվում են մարզային թիմերում հանդես եկող բասկետբոլիստները: Նրանք հաճախակի անհրաժեշտ սպորտային համազգեստ ու մարզակոշիկներ չեն ունենում: Հարությունյանի համոզմամբ, Երեւանում այս առումով ավելի բարվոք վիճակ է:



Ֆեդերացիան էլ փորձում է իր հնարավորությունների սահմաններում օժանդակություն ցույց տալ: Միակ բանը, ինչի պակասը պատանի բասկետբոլիստները չունեն՝ գնդակներն են. ֆեդերացիան 8 000 գնդակ է տրամադրել խմբակներին: Մրցաշարերի ժամանակ անգամ մարզահագուստ է տրվում այն թիմերին, որոնք դրա կարիքն ունեն: «Հավաքական թիմերը ապահովված են հագուստով, սակայն միջոցներ չունենք, որ մարզակոշիկներ գնենք»,- նշեց Հարությունյանը:

Բասկետբոլի առաջնություններն անցկացվում են Արաբկիրի, Շենգավիթի, Միկայի եւ Գրանդ սպորտ մարզադահլիճներում: Բասկետբոլի դահլիճների քանակը Երեւանում այսքանով ավարտվում է: Իսկ ահա մարզումները թիմերն անցկացնում են հանրակրթական դպրոցների դահլիճներում:

Նվիրված ու իրենց գործին հավատարիմ մարզիչների շնորհիվ է բասկետբոլը զարգանում Հայաստանում 

Մարզային խնդիրները տարբերվում են երեւանյանից, սակայն ընդհանրություն եւս կա: Ցավալի է, բայց մարզիչները շատ քիչ գումար են վաստակում իրենց կատարած աշխատանքի դիմաց: Երեւանում բասկետբոլի խմբակների մարզիչները ստանում են ընդամենը 60 հազար դրամ, իսկ մարզային մասնագետների մոտ այդ գումարն էլ ավելի քիչ է՝ 30-40 հազար դրամ:

Այս պարագայում, իսկապես, շատ ճիշտ է նշում Վահագն Հարությունյանը, որի խոսքով, այսօր բասկետբոլը շարունակում է լինել նման նվիրված ու էնտուզիաստ մարդկանց շնորհիվ.  «Բասկետբոլով այսօր մեր երկրում զբաղվում են մարդիկ, ովքեր իրենց գործի իսկական ֆանատներն են»:



Սակայն չնայած նմանատիպ բազմաթիվ բացերին, մարզիչները մշտապես մասնակցում են վերապատրաստման տարբեր դասընթացների ու բարձրացնում իրենց որակավորումը: Նմանատիպ սեմինարներ կազմակերպում է բասկետբոլի ֆեդերացիան, իսկ արդեն 2 տարի է նրան միացել է նաեւ Հայաստանի պետական ֆիզիկական կուլտուրայի ինստիտուտը: Ֆեդերացիան հոգում է, որ այս դասընթացները սպասարկեն միջազգային կարգի մրցավարները:

«Մեր մարզիչների հիմնական մասը բավականին գրագետ է: Բասկետբոլը շատ արագ զարգացող ու փոփոխվող մարզաձեւ է ու միշտ պետք է տեղյակ լինել նոր կանոններին: Հատկապես վերջին 5 տարիների ընթացքում էական տեղաշարժեր են կատարվել, որոնք կապված են խաղը կառուցելու, պաշտպանությունն ու հարձակումը կազմակերպելու հետ: Անգամ ես, որ 25 տարի է բասկետբոլում եմ, զարմանում եմ այդ ամենի վրա: Բայց ուրախ եմ, որ մեր մարզիչները տեղյակ են ամեն ինչից ու աշխատում են նոր ձեւերով»,- ընդգծեց ֆեդերացիայի փոխնախագահը:

Հայաստանում բասկետբոլի զարգացմանը խոչընդոտում են 3 հիմնական խնդիրներ

Հայաստանի բասկետբոլի ֆեդերացիայի փոխնախագահը կարծում է, որ Հայաստանում բասկետբոլային հաջողություններ արձանագրելուն խոչընդոտում են 3 հիմնական խնդիրներ: Դրանք են մարզադահլիճների վատ վիճակն ու սակավությունը, մարզիկների բանակային խնդիրներն ու գումարային անբավարարությունը:

«Միշտ ասում են, որ միայն գումար չլինելու պատճառով չի ստացվում արդյունքի հասնել: Բայց այսօր, եթե մեր ֆեդերացիան 200 միլիարդ դոլար բյուջե էլ ունենա, ոչ մի բան չի փոխվի, դրա համար ժամանակ է պետք: Իսկ եթե դահլիճների խնդիրն ու զինվորական ծառայության հարցերը լուծվեն, նոր անհրաժեշտ կլինի մտածել գումարներ ձեռք բերելու մասին»:



Հարությունյանի խոսքով, ամենալավ տարիքում, որ տղաները պետք է բասկետբոլ խաղան, գնում են բանակ, ու դրանով ամեն ինչ ավարտվում է: Արդյունքում, բանակից վերադարձողների ընդամենը 5 %-ն է շարունակում  սպորտային կարիերան:

Հարությունյանն ասում է, որ իրենք առաջարկում են ոչ թե 18 տարին լրացած տղաները չանցնեն ծառայության, այլ տարեկան գոնե 2-3 լավագույն բասկետբոլիստներին հնարավորություն տրվի ծառայել մարզական վաշտում:

«Բանակից վերադառնալուց հետո շատ քչերն են կրկին շարունակում բասկետբոլով զբաղվել: Իսկ եթե կարողանանք լավագույններին պահել, մոտ 5 տարվա ընթացքում  15-18 լավ բասկետբոլիստ կունենանք, որոնք էլ կշարունակեն պրոֆեսիոնալ մակարդակով մարզվել ու հավաքականում ընդգրկվել»,- շեշտեց նա:

Ըստ Հարությունյանի, խաղային մարզաձեւերից միայն ֆուտբոլն առավելություն ունի, միայն ֆուտբոլիստներին է թույլատրվում զինվորական ծառայությունն անցկացնել մարզական վաշտում:



«Երեք տարի առաջ 7 բասկետբոլիստներ ծառայեցին Լեռնային Ղարաբաղում, այնտեղ նրանք ազատվել էին բոլոր պարտավորություններից ու միայն մարզվում էին: Այդ տղաներով համալրված թիմը երեք տարի անընդմեջ դարձավ Հայաստանի չեմպիոն, ու հիմա նրանց հետ կապված մեծ ծրագրեր ունենք»,- խոստովանեց նա: 

Հայաստանը Եվրալիգայում հանդես եկող աղջիկների ու տղաների հավաքականներ կունենա

Պատանեկան հավաքականները բավական ակտիվ են ու ողջ տարվա ընթացքում մարզումներ են անցկացնում:

Հավաքականների կորիզը կազմում են երեւանյան թիմերում հանդես եկող մարզիկները, իսկ մարզային թիմերի բասկետբոլիստներին հրավիրում են հավաքների ու մրցաշարերի ժամանակ: Հիմնականում ուժեղ են Արցախի, Արթիկի, Վանաձորի ու Գյումրիի մարզիկները:

Նախորդ տարի Հայաստանի պատանեկան թիմը Եվրոպայի առաջնության Բ դիվիզիոնում 6-րդ տեղն է գրավել: Հարությունյանի խոսքով, այդ ցուցանիշն էլ լավ արդյունք է, իսկ ավելի մեծ ձեռքբերումներ տեսնելու համար պետք է մի քիչ համբերություն ունենալ ու սպասել:

«Մի 2-3 տարի հետո մենք հաջողություններ կունենանք: Այնպիսի երկրներ կան, որ նրանց բասկետբոլի ֆեդերացիայի բյուջեն մեր երկրի բյուջեի չափ է, այդ պատճառով էլ նրանց նվաճումները զգալի են: Մենք գիտենք, որ Եվրոպայի չեմպիոն չենք կարող դառնալ կամ էլ լավագույն հավաքականների տասնյակում ընդգրկվել, բայց երբ լուրջ մրցաշարերում կարողանում ենք հաղթել ուժեղ թիմերի, դա արդեն արդյունք է: Օրինակ, երբ առաջին անգամ Վրաստանում մրցաշարի մասնակցեցինք, ամենաթույլ թիմին 40 միավորի տարբերությամբ պարտվեցինք, բայց աստիճանաբար աճ արձանագրեցինք: Հաջորդ տարի գնդակների թիվը կրճատվեց, ու հիմա արդեն վրացական ամենաուժեղ թիմին հաղթում ենք, դա, իհարկե, ձեռքբերում է»:



Այս տարի ֆեդերացիան լուրջ նպատակներ ունի ու ավելի հեռանկարային ծրագրերի մասին է մտածում: Նախատեսվում է Եվրալիգայում հայ պատանիների ու աղջիկների մասնակցությունն ապահովել:

Տարիքային խումբը ֆեդերացիան է որոշելու, պարզապես պետք է ընտրել այն տարիքայինների թիմը, որն ավելի ուժեղ է: Մրցաշարում ելույթ են ունենալու 8 թիմեր, հանդիպումները լինելու են շրջանաձեւ: Հայաստանի թիմը սեփական հարկի տակ 7 մրցակիցների է հյուընկալելու, 7 խաղ էլ արտագնա է անցկացնելու: Մրցաշարն անցկացվելու է սեպտեմբերից մինչեւ մայիսն ընկած ժամանակահատվածում:

Անկախ տարբեր խնդիրներից, Հայաստանի բասկետբոլի ֆեդերացիան շարունակում է մեծ նվիրվածությամբ աշխատել ու շատացնել պատանիների թիվը, հուսալով, որ մոտ ապագայում նրանք կհամալրեն մեծահասակների հավաքականը ու կկարողանան Հայաստանից դուրս մեծ մրցակցություն ստեղծել այլ թիմերի համար:

Հասմիկ Բաբայան
Գոհար Նալբանդյան