Տիգրան Սահակյանն արդեն երկար տարիներ է աշխատում է Նորայր Մուշեղյանի անվան ըմբշամարտի օլիմպիական մանկապատանեկան մարզադպրոցում: Նրա սաներից մի քանիսը միջազգային ասպարեզում մեծ հաջողությունների են հասել եւ ձգտում են հաստատվել նաեւ մեծահասակների ըմբշամարտում: Mediamax Sport-ը երիտասարդ մարզիչներին նվիրված շարքում ներկայացնում է Սահակյանին, նրա աշխատանքային ձեռագիրն ու մասնագիտական սկզբունքները:
Ըմբշամարտը
Հայրիկիս շնորհիվ եմ գնացել ըմբշամարտի մարզադպրոց, բայց սկզբում չէի հասկանում, թե այն իրենից ինչ է ներկայացնում ու արդյո՞ք սիրում եմ: Բայց ինքս էլ չզգացի, թե ինչպես սիրահարվեցի հունահռոմեական ըմբշամարտին եւ մոտ 11 տարեկանից սկսեցի ավելի լուրջ զբաղվել: 15-ում Հայաստանի պատանիների մրցանակակիր դարձա, հետո՝ երիտասարդների չեմպիոն, մեծահասակների պայքարում էլ հաջողություններ ունեցա եւ այդպես ամեն ինչ շարունակվեց:
Լուսանկարը` Մեդիամաքս
Սպորտում ռեժիմը շատ կարեւոր է, առաջին հերթին պետք է քեզ ու քո օրգանիզմը հաղթահարես, հետո նոր՝ մրցակցին: Ճիշտն ասած՝ այդ առումով մի քիչ բացթողում եմ ունեցել եւ հիմա փորձում եմ սաներիս այս ամենից հեռու պահել: Քաշս սկսեց ավելանալ ու մրցումներից առաջ միանգամից 5-7 կգ իջեցնելը բավական բարդ էր, այսօրվա ըմբշամարտի կանոններով 3-ից ավել չի թույլատրվում:
Հասկացա, որ իմ քաշային կարգում հանդես գալ չեմ կարող, ավելի բարձրն էլ տեղափոխվել չէր լինի, քանի որ մրցակիցներից 7-8 կգ թեթեւ էի:
Մարզչական գործը
Ստիպված էի սպորտը թողնել, կարիերաս ավարտելուց հետո ինձ տարբեր բնագավառներում փորձեցի, բայց վերադարձա ըմբշամարտ: Քանի որ դահլիճն ու պարապմունքները միշտ սիրել եմ, որոշեցի մարզչական գործունեությամբ զբաղվել:
Անկեղծ կլինեմ՝ սկզբնական շրջանում չէի պատկերացնում, թե այն իրենից ինչ է ներկայացնում․ մի բան է կողքից հետեւել մարզիչներին, մեկ այլ՝ ինքնուրույն զբաղվել: Ամաչում էի շարքի առաջ խոսել, բայց կարճ ժամանակում կարողացա ինձ հավաքել ու երեխաների հոգեբանությունը հասկանալ: Առաջին խմբիս հետ սկսել եմ աշխատել 2014 թվականից, հետո կամաց-կամաց թիմը մեծացավ ու ավելի վստահ քայլերով շարունակեցի աշխատանքս:
Երբ նոր էի սկսում, ընդամենը 15-20 երեխա ունեի իմ տրամադրության տակ: Հետո ընկերներս ու իմ շրջապատի մարդիկ իմացան, որ մարզչական գործով եմ զբաղվում եւ ցանկացան, որ իրենց երեխաներն ինձ մոտ մարզվեն: Նրանք լավ ծանոթ էին բնավորությանս ու որակներիս, մեկը մյուսին ասելով՝ սաներիս թիվը կտրուկ ավելացավ:
Լուսանկարը` Մեդիամաքս
Հաջողությունները
Առաջին լուրջ արդյունքին հասա 5-6 տարի անց, երբ Վիգեն Նազարյանը դարձավ պատանիների ԵԱ-ի արծաթե մեդալակիր։ Դրանից հետո վարկանիշս էլ ավելի բարձրացավ ու հետագայում նույնիսկ մարզերից սկսեցին ինձ մոտ երեխաներ բերել: Հիմա խումբս բավական մեծացել է ու հասել 150-ի, այսօր միայն 100-ն է ներկա:
Ցավոք, ստիպված ենք լինում բոլորի հետ միաժամանակ աշխատել, քանի որ մարզադպրոցի խմբերը շատ են, իսկ գրաֆիկը՝ խիտ: Ազատ ոճայինների մարզումից հետո դահլիճը մեզ է հատկացվում, երբեմն մեծահասակներին առանձին ենք մարզում: Կիրակիներից բացի՝ ամեն օր ենք աշխատում:
Ինձ համար ամենամեծ ուսուցիչը եղել ու մնում է հայրս՝ Էդուարդ Սահակյանը, որն արդեն 40 տարվա փորձ ունի: Միասին ենք աշխատում եւ նրանից ամեն օր ինչ-որ բան եմ սովորում: Դրան զուգահեռ նաեւ սաներից եմ սովորում ու իրենց էլ այդ մասին ասում:
Մարզչական գործով չես կարող զբաղվել միայն գրքից ստացած գիտելիքներով, ամեն օր նոր բան ես սովորում ու փորձիդ հաշվին հասկանում ինչ անել: Երբեք նոթատետրում արված գրառումներով չեմ գնում մարզման, հաշվի եմ առնում երեխաների ցանկություններն ու որոշում, թե այդ օրը որքան ծանրաբեռնվածություն եմ նրանց տալու:
Լուսանկարը` Մեդիամաքս
Հույսերը
Մեր մարզիկներից ամենատիտղոսակիրը Վիգեն Նազարյանն է, որը 2022-ին դարձավ երիտասարդների Աշխարհի չեմպիոն, նա նաեւ Եվրոպայի ու աշխարհի մրցանակակիր է: Գոռ Խաչատրյանն էլ պատանիների ԵԱ-ի բրոնզե մեդալակիր է: Երկուսն էլ լրջորեն մարզվում են ու նրանց հետ մեծ հույսեր ենք կապում:
Այնքան մեծ հուզմունք եւ անբացատրելի ապրումներ ունեցա, երբ սաներիս հետ հաջողության հասա: Չէի էլ կարող պատկերացնել, որ նման բան կզգամ: Երբ Վիգենը ոսկե մեդալ նվաճեց, այնքան էի հուզվել, որ նույնիսկ չէի կարողանում մոտենալ ու շնորհավորել: Ի վերջո հավաքվեցի եւ նրա հետ կիսեցի ուրախությունը:
Այլ տաղանդավոր տղաներն էլ ունենք, որոնք մեդալներ են նվաճել Հայաստանի առաջնություններում եւ վաղ թե ուշ իրենց դեռ կդրսեւորեն նաեւ միջազգային հարթակներում:
Ժամանակի ընթացքում ինքս էլ բավական փոխվել եւ համբերություն եմ ձեռք բերել: Այս գործում հաղթում է նա, ով համբերատար է։ Շատ դժվար պահեր, անհաջողություններ ու պարտություններ են լինում, եւ պետք է կարողանաս հույս տալ: Եթե նման իրավիճակներում գոռաս եւ ճնշում գործադրես, ավելի շատ կհիասթափվեն, ճիշտ խոսքեր գտնելն անհրաժեշտ է:
Լուսանկարը` Մեդիամաքս
Մարզիչը միայն սուլիչն ազդարարողը չի, նա պետք է հոգեբան, երկրորդ ծնող, ավագ ընկեր ու օրինակ լինի: Մի պահ է գալիս, որ սաներդ մեծանում են ու հասուն տղաներ դառնում, պիտի կարողանաս այնպես անել, որ շարունակեն հարգել: Շատ մարզիչներ են այդ փուլում սխալներ թույլ տալիս, ու մարզիկների մոտ ոչ ճիշտ մոտեցման արդյունքում անկում է նկատվում:
Նոր սերունդը
Բոլորն էլ գիտեն, որ հիմա սերունդը լրիվ ուրիշ է ու մեծ կախվածություն ունի հեռախոսից, բացի այդ էլ վատն են սնունդն ու կլիման, ինչն անմիջականորեն ազդում է արդյունքների վրա: Մի քիչ այլ է վիճակը մարզերում, այնտեղ երեխաներն ավելի առողջ են ու ֆիզիկապես պինդ, բայց Երեւանում էլ մտքով են շատ ճկուն ու աշխույժ: Իմ մարզվելու տարիներին 100-ից 20-ն էին առաջատարի որակներով լինում, հիմա հազիվ 5-ը:
Մեր պարտականությունն է երեխաներին կտրել հեռախոսներից, մատնանշել նրանց սպորտային բացերն ու խորհուրդ տալ ճիշտ սնվել: Հետեւողական լինելու դեպքում արդյունքները չեն ուշանա:
10-15 սան ունենք, որոնց հետ հույսեր ենք կապում ու միասին առաջ շարժվում: Իմ մարզչական փորձը ցույց է տալիս, որ ոչ ոքի էլ իրավունք չունես ասելու, որ ըմբշամարտն իրենը չէ ու հեռացնես դահլիճից: Ժամանակի ընթացքում իրենք են հասկանում, որ ըմբշամարտում անելիք չունեն եւ հեռանում են: Եղել են դեպքեր, որ մարզիչները խորհուրդ են տվել այլ բանով զբաղվել, երեխաները հեռացել են, բայց հետո վերադարձել ու աշխարհահռչակ մարզիկ դարձել: Միայն ժամանակն է ի զորու ցույց տալու, թե ինչերի կհասնեն:
Լուսանկարը` Մեդիամաքս
Մանավանդ հասուն տղաները պետք է հստակ իմանան, թե ինչի համար են ամեն մի կաթիլ քրտինք թափում, եթե դա չեն հասկանում, ուրեմն՝ սպորտն իրենց տեղը չէ:
Միշտ չէ, որ տաղանդը միանգամից է արտահայտվում: Ամենակարեւորն այն է, որ մարզիչն իր սանին ֆիզիկապես չքամի ու չստիպի շատ քաշ գցել: Ծանրաբեռնված մարզումների արդյունքում գերհոգնածություն է ի հայտ գալիս, որը հետագայում այլ խնդիրների է հանգեցնում:
Անգամ եթե մեծ մարզիկներ էլ չդառնան, ըմբշամարտը շատ արժեքներ է փոխանցում ու յուրովի դաստիարակում՝ կտրում է փողոցից, սովորեցնում համեստ, մեծերին հարգող ու առողջ լինել: Ըմբշամարտն օգնում է միմյանց բարձրացնել, ավագներն իրենց հետեւից տանում են երիտասարդներին, ու այդպես շարունակվում է սերնդեսերունդ:
Որակները
Լավ մարզիչ դառնալու համար մեծ փորձ ու տարիների աշխատանք է անհրաժեշտ, շփում լավագույն մասնագետների հետ: Դա անելը միաժամանակ դժվար է ու հեշտ: Արդեն իսկ տիրապետում ես քո աշխատանքին եւ բազում հնարքներ գիտես, բայց միեւնույն ժամանակ էլ ամեն անգամ նոր բանի հետ ես առնչվում: Մանավանդ սկսնակ մարզիչները կարող են երեխաների հետ շփման ժամանակ սխալներ թույլ տալ, ինչը բարդացնում է նրանց աշխատանքը: Պետք է ամեն անգամ զգալ դահլիճում ներկա գտնվողների շունչն ու ըստ այդմ առաջնորդվել:
Մարզչի ստեղծած միջավայրն ու տիրող մթնոլորտը, փոխադարձ հարգանքը եւ իրար լսելը շատ կարեւոր են: Խոսքդ պիտի ազդեցիկ լինի, որ լսեն ու կատարեն, ոչ թե միայն ձեւացնեն, թե լսում են:
Լուսանկարը` Մեդիամաքս
Եղել են օրեր, որ ընդհանրապես չենք մարզվել, տղաների հետ ժամերով զրուցել եմ, մատնանշել պահվածքի ու վարքի հետ կապված սխալները՝ ուշ քնելը, վատ սնվելը, մարզչին չլսելը, բացակայություններին մատների արանքով նայելը:
Այնպես ենք անում, որ իրենց մոտ պատասխանատվության զգացում առաջանա, պարտություններից հետո հետեւություններ անեն եւ ճիշտ աշխատեն: Բացակայությունների թույլատրելի սահման ունենք, եթե խախտում են, հեռացվում են:
Անպայման մատնանշում ենք մեր սաների հաջողություններն ու գովում նրանց: 150 հոգանոց շարքի դիմաց հրավիրում կենտրոն եւ բարձր ծափահարություններով շնորհավորում ենք: Նույնիսկ ծնողական կոմիտե ունենք, որը կարեւոր ձեռքբերումների դեպքում տորթով ու քաղցրավենիքով փոքրիկ միջոցառում է կազմակերպում: Դրանով մյուսներին էլ ենք ոգեւորում, որ ձգտեն նմանվել հաղթողներին:
Շատ լավ է, որ խմբում առաջատար տղաներ ունենք, մանավանդ փոքրերի համար նրանց ներկայությունը շատ կարեւոր է: Եթե որեւէ մեկը կոշիկներով բարձրանում է գորգի վրա, իրար նկատողություն են անում:
Լուսանկարը` Մեդիամաքս
Միջազգային փորձն ու միտումները
Ամեն միջազգային մրցման բավական փորձ ես ձեռք բերում, օրեր առաջ եմ այդպիսի մրցաշարում եղել ու նոր գիտելիքներով վերադարձել:
Անհրաժեշտ է հետ չմնալ միտումներից ու տարբեր երկրներում անցկացվող սեմինարներին ներկա լինել: Անգամ մեկ բաց թողնված մրցումից հետո ես զգում տարբերությունը: Ժամանակին համահունչ քայլելը կարեւոր է, անընդհատ նոր բաներ են փոխվում, ձեռքդ պիտի զարկերակի վրա պահել: Մրցավարական տերմիններ ու մանրուքներ կան, որոնցից միշտ պետք է տեղյակ լինել:
Երբ ես էի գործող ըմբիշ, կանոններն ու պայքարը լրիվ այլ էին, հիմա մարզաձեւը շատ է փոխվել, կշեռման արարողությունն ու գոտեմարտերը նույն օրն են, ըմբշամարտն ավելի շատ ֆունկցիոնալ ունակությունների վրա է հիմնվում: Հաշիվ պահողներն ի վերջո զիջում են:
Մեր տղաների մոտ էլ եմ հաճախ նկատում այդ թերությունը՝ չնչին միավոր վաստակելուց հետո կանգ են առնում ու սկսում պաշտպանվել, մինչդեռ ավելի ագրեսիվ է պետք գործել, ոչ թե բավարարվել ունեցածով: Ուզում եմ, որ կարողանան հաղթելիս ճիշտ գործել, իսկ պարտվելիս՝ հարձակվել:
Լուսանկարը` Մեդիամաքս
Նպատակները
Յուրաքանչյուր մարզիչ ցանկանում է աճել ու ավելիին հասնել, ոչ մեկն էլ հենց այնպես չի աշխատում: Ինքս ցանկանում եմ Օլիմպիական չեմպիոն սան ունենալ, քանի որ ես մեծ նվաճումների չեմ հասել, ուզում եմ տղաների մոտ ստացվի: Քրտնաջան աշխատանքով ու արդյունքներով պիտի ապացուցես, թե որքան լավ մասնագետ ես, ոչ թե հենց այնպես ցանկանաս գլխավորել հավաքականը:
Վաղ թե ուշ ջանքերդ իրենց պտուղները կտան, բայց մյուս կողմից էլ հավաքականում աշխատելու դեպքում սեփական խումբ չես կարող ունենալ: Իսկ դա կյանքիս այս փուլում ինձ համար շատ կարեւոր է, ինձ այստեղ լավ եմ զգում: Չգիտեմ, թե ապագայում ինչ կլինի, բայց հիմա դեռ ուզում եմ Եվրոպայի, Աշխարհի եւ Օլիմպիական խաղերի մեդալակիրներ ունենալ:
Ես պահանջկոտ մարզիչ եմ, աշխատանքում չեմ ընդունում գոռալն ու վախեցնելը, էությամբ հանգիստ են, բայց երբեմն կարող եմ նաեւ բռնկվել:
Եթե իմ սաներին չհավատամ, չեմ աշխատի հետները: Մարզիկների մի քանակ կա, որն իր ձգողական ուժով ինձ անընդհատ դահլիճ է բերում: Երեւի ֆանատիզմը հենց դա է:
Լուսանկարը` Մեդիամաքս
Այստեղ անցկացրած մի քանի ժամն ինձ հոգեպես հարստացնում է, կտրում ամեն ինչից, ուժ ու էներգիա փոխանցում: Դահլիճում ամեն ինչ ուրիշ է, այնքան ուրախ եմ, որ մեր մարզադպրոցում երեխաների համար բոլոր պայմաններն ու սարքավորումները կան: Երբ մենք էինք մարզվում, ձմռանը նույնիսկ ջեռուցում չունեինք եւ ցուրտ դահլիճում էինք պարապում: Հիմա ողջ տարին մարզվում են ու ոչ մի խնդիր չունեն: Փորձում ենք այլ վայրերում ու արտերկրում էլ նրանց համար հավաքներ անցկացնել, քանի որ միայն դահլիճում մարզվելը քիչ է: Հաջողության հասնելու համար լրացուցիչ աշխատանքի կարիք կա:
Առհասարակ բոլորին խորհուրդ եմ տալիս զբաղվել սպորտով, մարզաձեւը թող իրենք ընտրեն: Սպորտը միմիայն հարստացնում է մարդուն ու դրական որակներ տալիս: Բայց դրան զուգահեռ պետք է կրթվել եւ միտքը զարգացնել, քանի որ այն օգնում է սպորտային հաջողությունների հասնել, երեխաներին էլ միշտ այդ մասին հիշեցնում եմ:
Հասմիկ Բաբայան
Լուսանկարները՝ Էմին Արիստակեսյանի
Կարծիքներ
Հարգելի այցելուներ, այստեղ դուք կարող եք տեղադրել ձեր կարծիքը տվյալ նյութի վերաբերյալ` օգտագործելուվ Facebook-ի ձեր account-ը: Խնդրում ենք լինել կոռեկտ եւ հետեւել մեր պարզ կանոներին. արգելվում է տեղադրել թեմային չվերաբերող մեկնաբանություններ, գովազդային նյութեր, վիրավորանքներ եւ հայհոյանքներ: Խմբագրությունն իրավունք է վերապահում ջնջել մեկնաբանությունները` նշված կանոնները խախտելու դեպքում: